خرید PDF درسنامه این فصل

۴,۹۰۰ تومانافزودن به سبد

خرید PDF درسنامه تمامی 15 فصل

۵۹,۰۰۰ تومانافزودن به سبد

درسنامه

درسنامه علوم این فصل

exam icon

نمونه سوال تشریحی این فصل

نمونه سوال تستی

نمونه سوال تستی علوم این فصل

پاسخ فعالیت ها

پاسخ فعالیت علوم این فصل

پاورپوینت

پاورپوینت علوم این فصل

video icon

فیلم آموزشی علوم این فصل

نمونه سوال تستی ریاضی

نمونه سوال تستی ریاضی این فصل

math

نمونه سوال تشریحی ریاضی این فصل

video icon

فیلم آموزشی ریاضی این فصل

علوم نهم فصل 3

علوم نهم فصل 3 : در این فصل با مفاهیم چرخه ها ، چرخه کربن ، هیدورکربن ها ، نفت خام و کاربرد های آن آشنا می شویم.

یکی از عوامل مؤثر بر چرخه های طبیعی مصرف سوخت های فسیلی است.

زمین را می توان مانند یک سیستم غول پیکر از چرخه های فعال تصور کرد.

در هر چرخه، ماده و انرژی از جایی به جایی دیگر منتقل می شود و ممکن است تغییر شکل دهد.

در نهایت ماده و انرژی به جای نخستین خود بازگشته و چرخه از اول آغاز می شود.

چرخه ها بر همه چیز در این سیاره تاثیر می گذارند از وضعیت آب و هوا تا شکل مناظر.علوم نهم فصل 3

چرخه های گوناگونی روی زمین و درون آن وجود دارند تعدادی از مهم ترین آن ها عبارتند از :

  • گردش جوی
  • جریان اقیانوس ها
  • انتقال حرارت سراسری
  • چرخه آب
  • چرخه سنگ ها
  • چرخه کربن
  • چرخه نیتروژن

مولکول هایی که ساختمان بدن موجودات زنده را تشکیل می دهند، بر اساس عنصر کربن ایجاد شده اند.

چرخه کربن در علوم نهم فصل 3

مراحلی که از طریق آن گیاهان انرژی موجود در اشعه خورشید را جذب می کنند و موجودات زنده انرژی موجود در غذا را آزاد می کنند، بخشی از چرخه کربن را تشکیل می دهند.

در طول پدیده فتوسنتز ، گیاهان کربن موجود در کربن دی اکسید  یا (CO2) را از هوا استخراج می کنند.

فتوسنتز کننده ها انرژی بدست آمده از نور خورشید را برای ترکیب کربن دی اکسید  با هیدروژن بدست آمده از مولکول  آب ، استفاده می کنند و موادی پر از انرژی، مثل قند (گلوکز) را تولید می کنند.

حیوانات کربن و انرژی را از طریق خوردن گیاهان یا حیوانات دیگر، جذب می نمایند.

کربن در طی چرخه‌اش به دو بخش سریع (کوتاه‌ مدت) و کند (دراز مدت) تقسیم می‌شود.

چرخهٔ سریع کربن می‌تواند چند دقیقه تا چند سال را برگیرد؛ در مقابل آن چرخه کند کربن دوره زمانی بلند تری، را طی می کند.

تفاوت اصلی بین چرخه‌های کند و تند کربن در نوع ذخیره‌سازی و مدت ‌زمان آن است.

نفت خام و زندگی امروزعلوم نهم فصل 3

نفت خام، مایع غلیظ و سیاه رنگی است. اما امروزه این مایع تیره موجب تحول بسیار عظیمی در دنیای امروز شده است.

به طوری که در موارد زیر کاربرد دارد.

  1. صنعت حمل و نقل مانند خودروها و هواپیماها و کشتی ها
  2. صنایع غذایی
  3. دارویی، بهداشتی
  4. کشاورزی
  5. و …

این مایع ، به‌ رنگ قهوه‌ای سیر یا سبز تیره یا سیاه است.

نفت خام از آثار فسیلی جانداران ذره بینی است که در لایه‌های بالایی بخش‌هایی از پوستهٔ کره زمین یافت می‌شود.

این مایع شامل مخلوطی از هیدروکربن‌هایی گوناگون است.

بیش‌تر ترکیبات نفت خام هیدروکربن‌هایی از زنجیرهٔ آلکان هستند.

منشأ نفت خام در علوم نهم فصل 3 علوم نهم فصل 3

دانشمندان علت تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در گذشته های دور می دانند.

این جانداران باقی‌ماندهٔ جانوران و گیاهانی هستند که میلیون‌ها سال قبل در آب ها زندگی می‌کرده‌اند و طی میلیون ها سال توسط  گل و رسوبات دفن شده‌اند.

جسد این جانداران بر اثر فشار و دمای بالای طبقات فوقانی و نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی، به نفت تبدیل شدند.

مواد نفتی چون سبک وزن هستند و چگالی کمی دارند به طرف بالا حرکت می کنند اگر چنانچه مواد نفتی به زیر لایه های نفوذ ناپذیر برسند بخصوص تاقدیس ها .حوضچه های نفتی را ایجاد می کنند

به طور کلی برای بوجود آمدن یک مخزن نفت باید عوامل زیر موجود باشد:

  1. دفن ماده هیدروکربن که از گیاهان و حیوانات ایجاد شده است در زیر گل و لای  
  2. شرایطی ایجاد شود تا اجساد تجزیه شده و هیدروژن و کربن حاصل از آن با هم ترکیب شوند و نفت و گاز طبیعی را بوجود بیاورند.
  3.  سنگهای نفوذ پذیر وجود داشته باشد تا هیدروکربن بتواند درون آن مهاجرت کند.
  4.  لایه ی غیر قابل نفوذی از حرکت بیشتر هیدروکربن جلوگیری کند و آن را بصورت جمع آوری شده در مخازن نفتی نگه دارد.

هیدروکربن ها

در هر مولکول هیدروکربن، اتم های هیدروژن با اتم های کربن از طریق پیوندهای کووالانسی به یکدیگر اتصال دارند.

مثال

در متان که ساده ترین هیدروکربن است، هر اتم کربن با 4 اتم هیدروژن اتصال دارد.

با افزایش تعداد کربن ها و هیدروژن ها، هیدروکربن های بزرگ تر ساخته می شوند.

نقطه جوش یکی از ویژگی های فیزیکی مواد است که به نیروی ربایش بین ذره های سازنده آنها بستگی دارد.

در هیدروکربن ها با افزایش تعداد کربن، نقطه جوش بالاتر است.

هرچه نیروی ربایش بین ذره ها بیشتر باشد، نیروی ربایش بین مولکول ها بیشتر می شود.

در جدول زیر برخی از هیدروکربن ها و نقطه ٔجوش هیدروکربن ها به تعداد اتم های سازنده آنها را نشان می دهد.

علوم نهم فصل 3

جدا سازی اجزای تشکیل دهندۀ نفت خام

دستگاه تقطیر در علوم نهم فصل 3 دستگاه تقطیر

محلول های مایع در مایع بر اساس اختلاف نقطه جوش از هم جدا می شوند به طوری که با گرما دادن، مایعی که نقطه جوش پایین تری دارد، زودتر بخار و از مخلوط جدا می شود.

سپس مولکول های بخار شده با عبور از محیط سرد به مایع تبدیل می شوند.

در پالایشگاه های نفت هم به همین طریق نفت خام که مخلوطی از هیدروکربن ها است را جداسازی می کنند.

پالایشگاه نفت یک واحد صنعتی است که در آن نفت خام به مواد مفیدتری مانند

  1. گاز مایع
  2. نفت سفید
  3. بنزین
  4. گازوئیل
  5. نفت کوره
  6. آسفالت
  7. قیر و دیگر فراورده‌های نفتی تبدیل می‌گردد.

از نفت، برای تولید محصولات دیگر مانند پلاستیک، فوم‌ها و … استفاده می شود.

پالایشگاه‌های نفت در علوم نهم فصل 3 پالایشگاه نفت

پالایشگاه‌های نفت بسته به نوع خوراکی که بر مبنای آن طراحی شده اند دارای پیچیدگی‌های متفاوتی هستند و بر اساس آن میزان و نوع محصولات متفاوتی تولید می‌کنند.

تولید مواد

در حدود 150 سال پیش اشیایی که انسان از آنها استفاده می کرد، از موادی مانند چوب، سنگ، همه انواع فلز، شیشه یا خاک رس ساخته می شد.

الیاف مورد استفاده نیز پنبه، پشم، کتان یا ابریشم بود.

همه داروها و افزودنی های غذایی از منابع طبیعی به دست می آمد، اما امروزه دانشمندان علوم تجربی با شناخت اجزای سازنده نفت و ویژگی های آنها، کاربردهای تازه ای به غیر از سوختن برای برخی از آنها پیدا کرده اند.

برای نمونه، اتن یکی از این مواد است، اتن (اتیلن) گاز بی رنگی است که به طور طبیعی به وسیله ی برخی از میوه های رسیده مانند گوجه فرنگی و موز آزاد می شود.

پلی اتن

پلی اتن فراورده ای است که طی یک تغییر شیمیایی مولکول های کوچک اتن به مولکول های بزرگ تبدیل می شوند.

پلی اتن از کنار هم قرار گرفتن مولکول های زیادی از اتِن ایجاد می شود.ترکیبات آلی

با این تفاوت که پیوند دوگانه بین اتم های کربن در اتن می شکند و مولکول های کوچک با پیوند کووالانسی جدید به هم متصل می شوند و زنجیر بلند کربنی را می سازند این تغییر شیمیایی به پلیمری شدن معروف است.

نفت خام یكی از مهم ترین مواد شیمیایی است كه بیشترین مصرف را در صنایع گوناگون دارد.

در این صنایع روزانه حجم بسیار زیادی از نفت خام و فراورده های آن را می سوزانند تا گرما و انرژی تولید كنند.

سوزاندن نفت و سایر سوخت های فسیلی، حجم انبوهی از كربن دی اكسید را تولید می كند و مقدار این گاز را در هواكره به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.پالایشگاه نفت

افزایش كربن دی اكسید در هوا كره سبب ایجاد مشكلاتی مانند گرم شدن زمین، آلودگی هوا، ذوب شدن یخ های قطبی و جابه جایی فصل ها شده است.قطب جنوباین تغییرها آن قدر شدید است كه زندگی روی كره خاكی را با چالش های جدی روبه رو كرده است.

لینک نمونه سوالات این فصل

نویسنده : مجید فرح آبادی

خرید PDF درسنامه این فصل

۴,۹۰۰ تومانافزودن به سبد

خرید PDF درسنامه تمامی 15 فصل

۵۹,۰۰۰ تومانافزودن به سبد