خرید PDF درسنامه این فصل

۴,۹۰۰ تومانافزودن به سبد

خرید PDF درسنامه تمامی 15 فصل

۶۲,۰۰۰ تومانافزودن به سبد

درسنامه

درسنامه علوم این فصل

نمونه سوال تستی

نمونه سوال تستی علوم این فصل

exam icon

نمونه سوال تشریحی این فصل

پاسخ فعالیت ها

پاسخ فعالیت علوم این فصل

پاورپوینت

پاورپوینت علوم این فصل

video icon

فیلم آموزشی علوم این فصل

علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن

کاربر گرامی :

در این نوشته به درسنامه علوم هشتم فصل 14: نور و ویژگی های آن می پردازیم.

لازم است پس از مطالعه این برگه فعالیت های این فصل را هم بررسی کنید

نور ­صورتی از انرژی و از جنس امواج الکترومغناطیس است که از چشمه ی ایجاد کننده جدا شده و با سرعت 300.000کیلومتر بر ثانیه یا  300.000.000 متر بر ثانیه درفضا پخش می شود.

جسم منیر(چشمه ی نور):

هرجسمی که از خود نور تولید می ­کند، منیر نام دارد.مانند خورشید ، لامپ روشن، هرجسم شعله ور مانند شمع روشن، کبریت افروخته .

اجسام غیرمنیر:

به اجسامی که از خود نور تابش نمی کنند. مانند مداد، کتاب، آینه، چشم گربه،میز،سیارات، ستاره شامگاهی یا صبحگاهی(سیاره زهره اجسام غیر منیر می گویند .

جسم های غیرمنیر، نوری را که از چشمه های نور به آن ها تابیده می­ شود، به طرف چشم ما باز می ­تابانند و ما آنها را می­ بینیم.

انواع چشمه های نور:

چشمه ی نور نقطه­ ای:

اگر ابعاد چشمه­ ی نور آنقدر کوچک باشد یا چشمه نور آنقدر از ما دور باشد که به صورت یک نقطه ­ی روشن دیده شود به هنگام رسم فقط یک نقطه ، نمایش می ­دهیم.

مانند ستارگانی که در آسمان شب می ­درخشند یا لامپ روشنی که در فاصله نسبتا دوری از ما قرار دارد.

چشمه ­ی نور­گسترده:

هرچشمه ی نور­گسترده مجموعه ­ای از چندین چشمه ­ی­ نور نقطه ­ای تشکیل شده است یا چشمه ­ی نوری که ابعاد آن بزرگ باشد.

اغلب اجسام نورانی اطراف ما مانند لامپ ­روشن­،­خورشید، شمع ­روشن، چشمه ی نور­گسترده ­اند.

نور از چشمه ی خود درهمه ی جهات و روی خط راست منتشر می شود .

علت خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی، تشکیل سایه، شبیه بودن جسم و سایه اش ، ندیدن همه جای ساختمان از یک زاویه، انتشار نور به خط راست است.

پرتو نور: علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن

پرتو نور: نازک ترین باریکه نوری را که بتوان تصور کرد، پرتو نور نامیده می­شود

هر باریکه نور از تعداد بی شماری پرتو نور موازی تشکیل شده است.

دسته پرتوهای نور می­ توانند به یکی از شکل های مقابل حرکت کنند .

باریکه ی نور:علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن 

آزمایش اثبات حرکت نور به خط مستقیم:

اگر مانند شکل، وسط سه مقوا را سوراخ کرده و به دنبال همدیگر قرار دهیم

نور در مسیر مستقیم حرکت می کندو منبع نوری را در پشت مقوای اول قرار دهیم نور از سوراخ مقوای سوم به چشم ما می رسد ولی اگر یکی از مقواها را کمی جابه جا کنیم که نور در مسیر مستقیم حرکت می کند تا سوراخ ها در یک خط قرار نگیرند دیگر نور را نخواهیم دید.

این آزمایش ثابت می کندکه نور در مسیر مستقیم حرکت می کند.

تقسیم بندی اجیام منیر و غیر منیر

سایه:

هرگاه جسم کدری مقابل یک چشمه ­ی نور قرار­گیرد، در پشت جسم  فضا ی ­تاریکی­ ایجاد می­ شود ­که به ­آن سایه می­ گویند.

سایه

نیم سایه:

به فضای بین روشنایی کامل  و سایه­ ی کامل یا سایه ­ای که ­از محیط ­های اطراف به آن نور­تابیده شده نیم ­سایه ­می­ گویند.

نیم سایه

برای تشکیل نیم سایه باید چشمه ی نور گسترده به کار برد.

ابعاد نیم سایه به عوامل زیر بستگی دارد.

  1. قطر­چشمه ­ی­ نور
  2. فاصله جسم از چشمه­ ی­ نور
  3. فاصله جسم از پرده

ابعاد نیم سایه به ­ابعاد جسم بستگی­ ندارد.

اگر جسم را به چشمه ی نور نزدیک کنیم سایه بزرگتر و اگر دور کنیم سایه کوچکتر می شود.

اگر پرده را به چشمه ی نور نزدیک کنیم سایه کوچک تر و اگر دور کنیم سایه بزرگتر می شود.

چشمه نور

هرجسمی كه از آن نور به محیط تابش می شود ، یك چشمه نور است.‏

چشمه های نور به دو نوع كلی دسته بندی می شوند . (1) چشمه های نقطه ای و (2) چشمه های گسترده .‏

چشمه نور نقطه ای

اگر یك چشمه نور ، بسیار كوچك باشد یا فاصله از آن به حدی زیاد باشد كه مانند یك نقطه دیده ‏شود ، آن را چشمه نور نقطه ای می گویند . مثال های زیر ، برای یك چشمه نور نقطه ای هستند.‏

  1. ‏-‏ یك ستاره
  2. ‏-‏ یك لامپ روشن از فاصله دور
  3. ‏-‏ روزنه ای در یك صفحه كدر در مقابل چراغ
  4. ‏-‏ هر نقطه دلخواه از یك منظره یا هر ناحیه كوچك دلخواه از یك جسم
چشمه نوری كه ابعاد آن در مقایسه با فاصله از آن ناچیز باشد ، یك چشمه نور نقطه ای است.‏

از یك چشمه نور نقطه ای ، پرتو ها یا شعاع های بی شمار نور ، به صورت شعاع های یك كره ، به همه ‏جهات محیط چشمه ( یا ناحیه ای از آن محیط ) منتشر می شود . این پرتوها را پرتوهای شعاعی می نامیم.‏

از یك چشمه نور نقطه ای ، پرتوهای شعاعی منتشر می شود.‏

چشمه نور گسترده ‏

چشمه های نور غیر نقطه ای  را چشمه های نور گسترده می نامیم . موارد زیر ، مثالهایی برای یك چشمه ‏نور گسترده هستند.‏

‏-‏ خورشید

‏-‏ چراغ مطالعه

‏-‏ هر یك از اشیای اطراف ما مانند یك گلدان ( در محیط غیر تاریك )‏

به لامپ زیر نگاه كنید این  لامپ منبع نور گسترده است.

هر نقطه از یك چشمه گسترده را می توان یك چشمه نقطه ای به شمار آورد.‏

شكل بالا، یك لامپ را به عنوان یك چشمه نورگسترده ‏نشان می دهد. به عنوان مثال ، سه نقطه از نقاط بی شمار سطح ‏آن به عنوان سه چشمه نقطه ای مشخص شده اند . از هر یك از ‏این نقاط ، تعداد بی شماری پرتو نور منتشر می شود كه در شكل ، ‏فقط تعداد اندكی از آنها نشان داده شده است.‏ پس،

  1. هر چشمه نور گسترده از بی نهایت چشمه نور نقطه ای تشكیل شده است.‏
  2. از هر چشمه نور نقطه ای ، بی نهایت پرتوی نوری خارج می شود.‏

همه اجسام و اشیاء محیط اطراف ما ، چشمه های نور گسترده هستند . این چشمه ها ، شئ نوری هم نامیده ‏می شوند.‏

خورشید گرفتگی(کسوف):

هرگاه ماه وخورشید و زمین در یک راستا قرار گیرند و ماه بین خورشید و زمین قرار بگیرد سایه­ ی ماه بر روی زمین می­ افتد

خورشید گرفتگی

در نتیجه کسانی که در سایه ­ی ماه  قرار دارند خورشید را تاریک می­ بینند و بسته به اینکه در محل سایه یا نیم سایه­ ی ماه باشیم ،خورشید گرفتگی را کامل یا جزئی می بینیم.

ماه گرفتگی(خسوف):

وقتی زمین بین ماه و خورشید قرار می گیرد و با آنها در یک راستا باشد،

ماه گرفتگی(خسوف)

سایه ­ی زمین روی ماه می­ افتد و نور خورشید به ماه نمی­ رسد.

قوانین بازتاب نور:علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن

1) زاویه تابش و بازتابش هر پرتو با هم برابرند.

2) پرتوهای تابش و بازتابش و خط عمود هر سه در یک صفحه اند.

قوانین بازتاب نور:

قانون بازتاب نور برای همه ی سطوح، حتی اگر ناهموار باشند نیز برقرار است.

انواع بازتاب نور:علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن 

بازتاب منظم:

هرگاه دسته پرتو موازی به سطح صیقلی و تخت بتابد پرتوهای بازتاب شده ی آن با هم موازی اند.انواع بازتاب نور:علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن  بازتاب منظم:

همه ی زاویه های تابش و بازتابش باهم برابرند و تصویری واضح از جسم تشکیل می دهند. مانند بازتاب از سطح آینه ی تخت، فلزات براق تخت، سطح آب زلال و راکد

بازتاب نامنظم:

هرگاه دسته پرتو موازی به سطح ناهمواری برخورد کند، پرتوهای بازتاب غیرموازی بوده ودر جهت های مختلف پخش می شوند.

بازتاب نامنظم:

مانند بازتاب از سطح پارچه و کاغذ سفید، بازتاب از سطح آینه های خمیده، آب های جاری یا مواج زاویه تابش و بازتابش هر پرتو باهم برابر است ولی همه ی زاویه ها باهم برابر نیستند و تصویری تشکیل نمی دهند یا تصویر گنگ و نامشخص است.

پدیده شفق و فلق:

علت تشکیل پدیده شفق ( روشنایی آسمان بعد از غروب خورشید) و فلق (روشنایی آسمان قبل از طلوع خورشید) بازتاب نامنظم نور می باشد.

 پدیده شفق

انواع آینه ها :

انواع آینه ها :

میدان دید در آینه ها:

میدان دید قسمتی از فضای جلوی آینه است که توسط  ناظر دیده می شود.

میدان دید در آینه ها:

آینهٔ تخت :علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن

وقتی جسمی مقابل یک آینهٔ تخت قرار می گیرد، پرتوهای نور از هر نقطهٔ آن به آینه می تابند.

این پرتوها پس از بازتاب از آینه به چشم ما می رسند و سبب دیده شدن جسم در آینه می شوند.

تصویری که در آینهٔ تخت تشکیل می شود، شبیه جسم است و به نظر می رسد، پشت آینه قرار دارد.

از آنجا که می دانیم پشت آینه چیزی نیست، می گوییم تصویر تشکیل شده در آینهٔ تخت، تصویر مجازی است.

آینهٔ تخت :

آینهٔ کروی :علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن

آینه هایی که تصویری بزرگ تر یا کوچک تر از جسم تشکیل می دهند، آینهٔ کروی نامیده می شوند.

سطح این آینه ها، قسمتی از سطح یک کره است.

آینهٔ مقعر یا کاو :

اگر سطح بیرونی یک پوستهٔ کروی را با لایهٔ نازکی از جیوه بپوشانیم، سطح درونی آن صیقلی و بازتاب دهندهٔ نور خواهد بود.

در این صورت به آن، آینهٔ مقعر یا کاو می گویند.

آینهٔ مقعر یا کاو :

میدان دید آینه مقعر< میدان دید آینه تخت < میدان دید آینه محدب 

کاربرد آینه مقعر یا کاو:

آینه دندان پزشکی، کوره آفتابی، پروژکتور و  کاسه چراغ ماشین

علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن

مشخصات آینه کاو:

انواع تصویر:

1-تصویر حقیقی:

از برخورد پرتوهای بازتاب حقیقی به وجود می آیند.جلوی آینه و وارونه و روی پرده تشکیل می شود قابل عکس برداری است.

2-تصویر مجازی:

از برخورد امتداد پرتوهای بازتاب بوجود می آید.پشت یا درون آینه تشکیل می شود.مستقیم و وارون جانبی است و نمی توان عکس برداری کرد.

برای اینکه  شخصی خود را تمام قد در آینه تخت  ببیند باید حداقل طول آینه نصف طول قد شخص باشد.

تصویر در آینه مقعر

ویژگی های تصویر در آینه مقعر :

ویژگی های تصویر در آینه مقعر :

آینه های کوژ

اگر سطح درونی پوستهٔ کروی را با لایهٔ نازکی از جیوه بپوشانیم به آن، آینهٔ محدب یا کوژ گفته می شود

در آینه های کوژ سطح بیرونی یا برآمده، صیقلی و بازتاب دهندهٔ نور است
وقتی پرتوهای موازی نور به سطح یک آینهٔ کوژ بتابند، پس از بازتاب از آینه از یکدیگر دور یا واگرا می شوند.

آینه های کوژ

امتداد این پرتوها در پشت آینه یکدیگر را قطع می کنند به این نقطه کانون مجازی  آینهٔ کوژ گفته می شود.

فاصلهٔ کانون تا آینه، فاصلهٔ کانونی نامیده می شود.

علوم هشتم فصل 14 : نور و ویژگی های آن تالیف فرامعلم

خرید PDF درسنامه این فصل

۴,۹۰۰ تومانافزودن به سبد

خرید PDF درسنامه تمامی 15 فصل

۶۲,۰۰۰ تومانافزودن به سبد